Αρχική / Αρθρογραφία / Υπερκινητικότητα: Μύθοι και Αλήθειες

Υπερκινητικότητα: Μύθοι και Αλήθειες

Υπερκινητικότητα: Μύθοι και Αλήθειες

Πότε υποφέρει πραγματικά ένα παιδί και πότε η υπερκινητικότητα είναι φυσιολογικό επακόλουθo της ανάπτυξής του - Κριτικές οπτικές.

Η παιδική ηλικία δεν είναι μια αποκομμένη πραγματικότητα από τον πολιτισμό. Ο πολιτισμός και ο σύγχρονος τρόπος ζωής αλληλοεπιδρούν και επηρεάζουν την παιδική ηλικία.
 
Ποτέ άλλοτε όσο στις μέρες μας, η υπερκινητικότητα δεν θεωρούνταν ως κάτι μη φυσιολογικό. Πριν ακόμη κάποιες δεκαετίες, η ζωή των παιδιών ήταν τελείως διαφορετική στη συνείδησή μας. Οι ενήλικες του σήμερα, διηγούνται τη ζωή τους στους δρόμους και τις γειτονιές της Αθήνας καθώς οι ίδιοι υπήρξαν πολύ ζωηρά παιδιά. Παιδιά που τρέχανε όλη την ημέρα, που ήταν σε διαρκή κίνηση και δράση. Το κάθε παιδί είχε μια διαφορετική οντότητα και βίωναν πιο ελεύθερα την χαρά της παιδικής ηλικίας. Δεν υπήρχε τόσο έντονα η ανάγκη της ομοιογένειας των παιδιών. Δεν υπήρχαν πιέσεις ώστε τα παιδιά να μοιάζουν με ‘μηχανές’ που παράγουν και δεν παίζουν.
 
Εάν τώρα επιχειρήσουμε να προσδιορίσουμε το τι σημαίνει παιδική ηλικία σε άλλα πολιτισμικά πλαίσια θα καταλάβουμε ότι τα σύμβολα και οι αξίες μπορεί να διαφέρουν ριζικά. Αυτό σημαίνει ότι σε διαφορετικούς πολιτισμούς έχουμε διαφορετική παιδική ηλικία που αντιστοιχεί στον εκάστοτε πολιτισμό. Το σίγουρο είναι ότι ερχόμαστε αντιμέτωποι με το τι είναι πρόβλημα και τι δεν είναι πρόβλημα στη ζωή ενός παιδιού.
 
Η υπερκινητικότητα ενσαρκώθηκε επάνω σε μια σύγχρονη διαγνωστική κατηγορία που προήλθε από το εξωτερικό. Στα ελληνικά ονομάζεται Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) και στα αγγλικά Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD).
 
Σύμφωνα με την Amitai Abramovitch (2013), η κλινική εικόνα της Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD)/ (ΔΕΠΥ) έχει συζητηθεί στην ιατρική βιβλιογραφία για πάνω από 200 χρόνια. Ωστόσο, τα τελευταία 30 χρόνια η ADHD/ΔΕΠΥ έχει υποβληθεί σε αυστηρή επιστημονική και κλινική έρευνα που συνοδεύεται από έντονο διάλογο. Η ADHD/ΔΕΠΥ έχει λάβει τεράστια έκθεση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ιδίως σε σχέση με τα διεγερτικά φάρμακα όπως το Ritalin. Σε αυτό το διάλογο γίνονται συζητήσεις για τους μύθους που κυριαρχούν και τις αποφάσεις που θα πρέπει να πάρουν οι επιστήμονες, μιλώντας για 'υπερδιάγνωση' ή 'υπερβολική χορήγηση φαρμάκων'. Επιπλέον, ορισμένοι επιστήμονες ισχυρίστηκαν ότι η ADHD/ΔΕΠΥ δεν είναι μια διαταραχή αλλά μάλλον μια κατασκευασμένη έννοια που επιτρέπει στην κοινωνία να ελέγχει μη συμβατικές συμπεριφορές.
 
Την τελευταία δεκαετία, η διάγνωση ADHD/ΔΕΠΥ έχει αυξηθεί δραματικά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτή η αύξηση έχει κάνει πολλούς επιστήμονες από διάφορους κλάδους να αμφισβητήσουν την επιστημονική εγκυρότητά της σχετικά πρόσφατης διαταραχής της παιδικής ηλικίας..
 
Σε ένα άλλο επίπεδο, σύμφωνα με τις νέες επιστημονικές εξελίξεις στην Ψυχολογία όντως υπάρχουν παιδιά που πράγματι έχουν ως σύμπτωμα την υπερκινητικότητα και την έλλειψη προσοχής ή συνυπάρχουν ως μέρος ενός συνόλου συμπτωμάτων. Η καταπίεση που μπορεί να δέχεται ένα παιδί και η έλλειψη του παιχνιδιού μπορεί να προκαλέσουν σύμπτωματα όπως  διάσπαση, υπερκινητικότητα, σχολική άρνηση κ.ο.κ. Πολλές φορές πίσω από τέτοια συμπτώματα μπορεί να βρίσκεται κάποιο ψυχικό τραύμα, παθολογικές σχέσεις, ψυχολογικά συμπλέγματα, θέματα που σχετίζονται με το φύλο, υιοθέτηση αυτής της συμπεριφοράς για συγκεκριμένους λόγους κ.ο.κ.
 
Η εμπειρία μας δείχνει ότι και το πιο διασπαστικό παιδί μπορεί να βρει τον εαυτό του όταν λυθούν βασικά ζητήματα που το απασχολούν. Ο ρόλος του/της Ψυχολόγου είναι ουσιώδης στο να αφουγκραστεί τα βαθύτερα αίτια που κάνουν ένα παιδί υπερκινητικό.
 
Η υπερκινητικότητα και η έλλειψη προσοχής υπάρχουν γιατί υπάρχει 'κάτι' που κρατά αυτά τα συμπτώματα ανθεκτικά. Όταν αντιμετωπίσουμε αυτά τα κρίσιμα ζητήματα θα καταλάβουμε ότι ανήκουν στο παρελθόν. Η υπερκινητικότητα απαιτεί μια σύλληψη του πλαισίου, από το ατομικό στο κοινωνικό και από το κοινωνικό στο πολιτισμικό.
 
 
Βιβλιογραφία
Abramovitch, Α., Ph.D (2013), Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD): Disentangling Myth from Fact, isites.harvard.edu/.../docs/.../Psyc%20E-20.
Breggin, P. (1999b). Psychostimulants in the treatment of children diagnosed with ADHD: Part II— Adverse effects on brain and behavior.  Ethical Human Sciences and Services, 1 (3), 213–231. 
Carey, W. (2002). Is ADHD a valid disorder? In P. Jensen & J. Cooper (Eds.),  Attention deficit hyper- activity disorder: State of the science: Best practices.  Kinston, NJ: Civic Research Institute. 
Phillips, C. (2006). Medicine goes to school: Teachers as sickness brokers for ADHD.  Public Library of Science Medicine, 3 (4), 1–9.
Reeve, J. (2009). Why teachers adopt a controlling motivating style toward students and how they can become more autonomy supportive. Educational Psychologist.
Reeve, J., Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2004). Self-determination theory: A dialectical framework for understanding the sociocultural influences on student motivation. In D.M. McInerney & S. Van Etten (Eds.), Research on sociocultural influences on motivation and learning: Big theories revisited (Vol. 4). Greenwich, CT: Information Age Press.
Stolzer, J. (2007). The ADHD epidemic in America.  Ethical Human Psychology and Psychiatry, 9 (2), 37–50.
http://www.dailymail.co.uk/news/article-441304/The-great-ADHD-myth.html